ทีมนักวิจัยจาก Boston Children’s Hospital รายงานผลการวิจัยในวารสาร Nature Medicine ฉบับเดือนมิถุนายน ว่าพบกลุ่มแบคทีเรียหลายชนิดในระบบทางเดินทางของเด็กทารกสามารถช่วยป้องกันโรคภูมิแพ้อาหารหรืออาการแพ้อาหารได้ สร้างโอกาสการรักษาผู้ป่วยภูมิแพ้อาหารด้วย bacteriotherpy 

ปัจจุบันการรักษาโรคภูมิแพ้อาหาร (food allergy) นั้นมีแนวทางที่หลากหลายมาก โดยวิธีการที่กำลังมีการทดลองระดับ clinical trial (ระดับการทดลองในมนุษย์) อย่างแพร่หลายคือ oral immunotherapy (OIT) ซึ่งวิธีการนี้จะเป็นการรักษาโดยการให้ผู้ป่วยกินอาหารที่ตนเองแพ้แบบค่อยๆ เพิ่มปริมาณขึ้นเรื่อยๆ ทุกๆ วันภายใต้การดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชนิด [1] ล่าสุดมีวิธีใหม่ในการรักษาการแพ้อาหารนั่นคือ “bacteriotherapy” หรือการบำบัดด้วยแบคทีเรีย ซึ่งเป็นวิธีการที่ตรงกันข้ามกับ OIT

bacteriotherapy นั้นไม่ใช่เรื่องใหม่เพียงแต่การใช้กับมนุษย์นั้นค่อนข้างมีความกังวลเกี่ยวกับผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น แต่สำหรับในปศุสัตว์มีการใช้และประสบความสำเร็จ [2] ส่วน bacteriotherapy ในการรักษาโรคภูมิแพ้อาหารนั้นยังใหม่มาก ซึ่ง Talal Chatila และทีมงานแห่ง Boston Children’s Hospital ได้เผยแพร่ผลงานวิจัยในวารสาร Nature Medicine ถึงแนวทางใหม่นี้ โดยไม่ใช่เป็นการใช้แบคทีเรียเพียงชนิดเดียว แต่เป็นการใช้กลุ่มจุลินทรีย์บำบัด (microbiota therapy) [3]

ทีมวิจัยได้ศึกษาทั้งในมนุษย์และ preclinical model (ระดับการทดลองในสัตว์) เพื่อทำความเข้าใจแบคทีเรียชนิดที่เกี่ยวข้องกับการแพ้อาหาร โดยมีการเก็บตัวอย่างอุจจาระจากเด็กทารกที่เพิ่มมีอาการแพ้อาหารจำนวน 56 คน ในช่วงทุกๆ 4-6 เดือน เพื่อค้นหาความแตกต่างกับเด็กทารกที่ไม่มีอาการแพ้อาหารจำนวน 98 คน ตัวอย่างจุลินทรีย์จากอุจจาระเด็กทารกทั้งที่มีอาการแพ้อาหารและไม่มีการแพ้อาหารจะถูกใส่เข้าไปในทางเดินอาหารของหนูทดลองซึ่งเป็นหนูสายพันธุ์ที่มีความไวไข่หรือแพ้อาหารที่มีไข่

โดยพบว่าหนูที่ได้รับกลุ่มจุลินทรีย์จากอุจจาระเด็กที่สุขภาพดีสามารถป้องกันการแพ้ไข่ได้ดีกว่าหนูที่ได้รับกลุ่มจุลินทรีย์จากอุจจาระเด็กที่มีอาการแพ้อาหาร ทีมวิจัยยังได้ทดสอบว่า การให้เชื้อแบคทีเรียกลุ่มช่วยป้องกันการแพ้อาหารโดยการกิน จะช่วยป้องกันการเกิดโรคภูมิแพ้อาหารได้หรือไม่ โดยสร้างกลุ่มแบคทีเรียสองกลุ่ม (แบคทีเรียในกลุ่ม Clostridiales หรือ Bacteroidetes) แต่ละกลุ่มประกอบไปด้วยแบคทีเรีย 5-6 ชนิด ที่คัดแยกได้จากทางเดินอาหารมนุษย์และพบว่าช่วยป้องกันการแพ้อาหารจากการทดลองในหนู

นอกจากนี้ เพื่อค้นหาคำตอบที่สำคัญว่าแบคทีเรียเหล่านี้ช่วยในการการแพ้อาหารได้อย่างไร นักวิจัยจึงมุ่งประเด็นไปที่การตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันทั้งในมนุษย์และในหนูทดลอง จากผลการทดลองพบว่าการบัดการแพ้อาหารด้วย bacteriotherapy นี้จะทำให้มีการกระตุ้นเซลล์ regulatory T (Treg cell) ทำให้เกิดการแสดงออกของ ROR-γt ใน MyD88-dependent (ซึ่งไม่พบในผู้ป่วยแพ้อาหาร) ทำให้เกิดการทนต่อสารก่อภูมิแพ้มากกว่าการเกิดอาการภูมิแพ้ ผลการทดลองนี้ให้ผลเหมือนกันทั้งในเด็กทารกและหนูทดลอง

“เมื่อคุณสามารถทำความเข้าใจเกี่ยวกับกลไลของกลุ่มจุลินทรีย์รวมทั้งผลิตภัณฑ์จุลินรีย์ ตลอดจนผลที่จะเกิดกับผู้ป่วย หมายถึงไม่เพียงแต่คุณกำลังทำวิทยาศาสตร์ให้ยิ่งใหญ่ แต่มันจะเปิดโอกาสสำหรับการค้นพบวิธีการรักษาผู้ป่วยที่ดีกว่า หรือวิธีการวินิจฉัยโรคที่ดีกว่าเดิม เราจะมีวิธีการรักษาที่น่าเชื่อถือซึ่งทำให้เราสามารถก้าวไปข้างหน้าเพื่อการดูแลผู้ป่วยได้” Lynn Bry หนึ่งในทีมวิจัยกล่าว [4]

เอกสารอ้างอิง

[1] https://www.allergy.org.au/patients/allergy-treatment/oral-immunotherapy-for-food-allergy

[2] P. Huovinen (2001) Bacteriotherapy: the time has come. BMJ (Clinical research ed.), 323(7309), 353–354.

[3] A. Abdel-Gadir, E. Stephen-Victor, G.K. Gerber, M. Noval Rivas, S. Wang, H. Harb, L. Wang, N. Li, E. Crestani, S. Spielman, W. Secor, H. Biehl, N. Dibendetto, X. Dong, D.T. Umetsu, L. Bry, R. Rachid, T.A. Chatila (2019) Microbiota therapy acts via a regulatory T cell MyD88/RORγt pathway to suppress food allergy, Nature Medicine.

[4] https://www.brighamandwomens.org/about-bwh/newsroom/press-releases-detail?id=3352